Հայաստանը հարուստ է իր գաղտնիքներով և իրենց ուրույն տեղն ունեն խազերը` երաժշտության սեփական գրության նշաններ (նոտագրություն): Խազերը մշակվել են VII — IX դարերում, ենթադրաբար, բանաստեղծ եւ գիտնական Ստեփան Սյունեցու կողմից: XX դարի սկզբում Եվրոպայի եւ հայ գիտնականները սկսեցին ուսումնասիրել եւ վերծանել խազերը: Երաժշտագետները, ովքեր աշխատել են վերծանման վրա ապացուցել են, որ խազեր ստեղծելու հիմքում ընկած է ազգային երաժշտական մշակույթը: Վերծանման գործում իր մեծագույն ներդրումն է ունեցել Կոմիտասը: Նա շատ մոտ է եղել խազերի գաղտնիքի բացահայտմանը, բայց, ավաղ, ավարտին չի հասցրել իր առաքելությունը: Ըստ Կոմիտասի` խազերի լիարժեք բացահայտման համար, փորձագետը պետք է իմանա արաբերեն, թուրքերեն, պարսկերեն, ինչպես նաեւ մաթեմատիկա եւ այլ հարակից գիտություններ:
Խազ
Հաճախ ճարտարապետական կառույցների վրա կարելի է հանդիպել խազերով մակագրություններ, որով ցանկացել են հավերժացնել որևէ նշանակալի իրադարձություն: Լեռնային Ղարաբաղի Հադրութ – Մարտունի ավտոճանապարհի 10-րդ կմ-ին կա իջևանատուն, որի կամարները կառուցված են հայկական ավանդական ոճով: Կամարներից մեկի վրա կա մակագրություն, որի համար օգտագործվել են խազեր` «Ես, Ջելի Վարդս, ժամանել եմ (այստեղ) ամռանը 11.30 (1681 թ)»:
Բլոգ Հայաստանի մասին
