Հայկական լեռնաշխարհում առանձնացնում են միջլեռնային գոգավորություւների 2 մարզ՝ հյուսիսային և հարավային:
Հյուսիսային գոտու մեջ մտնում են ՝ Արաքսի և Արևմտյան Եփրատի հովտի դաշտերը, հարավային գոտու մեջ՝ Արածանու հովտի դաշտերը:
Արաքսի ավազան
Արաքսի վերին հոսանքում տարածվում է Տվրածատափի դաշտը, որը պատված է տափաստանային փարթամ բուսականությամբ: Նրանից հյուսիս՝ 1900-2000 մ բարձրության վրա տարածվում է Բասենի դաշտը, որը բաժանվում է 2 մասի՝ Վերին Բասեն և Ստորին Բասեն: Բասենի դաշտից հյուսիս Արաքսը մտնում է Կաղզվանի կիրճ, հոսում մոտ 700 մ խորությամբ հովտով և դուրս գալիս Արարատյան դաշտ, վերջինս գտնվում է 800-1000 մ բարձրության վրա և բաղկացած է առանձին՝ Արմավիրի, Արտաշատի և Երասխավանի դաշտերից: Արարատյան գոգավորության շարունակությունը կազմում է Նախիջևանի դաշտը, որն ավելի ցածր է և գտնվում է 600-800 մ բարձրության վրա: Արաքսի ստորին հոսանքում տարածվում են Կուր-Արաքսյան դաշտավայրի մաս կազմող՝ Մուղանի և Միլլի դաշտերը:
Արաքսի հովիտը Հայաստան-Իրան սահմանին
Եփրատի ավազան
Արևմտյան Եփրատի հովտի վերին հոսանքում տարածվում է Կարնո դաշտը, որը գտնվում է մոտ 200մ բարձրության վրա, ամբողջովին ծածկված է ճահիճներով, Արմ. Եփրատի ջրերն այս մասում պղտորվում են և գետը կոչվում է Կարասու: Կարնո դաշտից դեպի ստորին հոսանք հաջորդում է Աշկալայի դաշտը, որն ունի 7 կմ լայնություն և մեծ ձգվածություն: Մարեամի լեռնաշղթայով դաշտը բաժանվում է Դերջանի դաշտից, որը պարփակված է Մարիամի, Լուսավորչի և Կոփա լեռներով, ստորին մասում դաշտը նեղանում է և բացվում դեպի Երզնկայի դաշտ: Սա իրենից ներկայացնում է վերնետվածք, որին անվանում են Երզնկայի կոշտ: Հիմքն ամբողջովին բեկորատված է և ամենասեյսմոակտիվ շրջանն է: Երզնկային հաջորդում է Կամախի սարահարթը, սա միակ միջլեռնային գոգավորությունն է, ոը ծածկված է լավաներով: Կամախի արևմտյան մասում Եփրատը կտրում է Մնձուրի համակարգը և Ակնի կիրճով դուրս է գալիս Խարբերդի դաշտ:
Արածանիի ավազան
Արծանիի վերին հոսանքում մոտ 2300 մ բարձրության վրա տարածվում է Դարոյնքի դաշտը, որտեղ միմյանց են միանում Արածանու վտակները և ձևավորում գետը, որը հոսում է դեպի Ալաշկերտի դաշտ: Համեմատած Դարոյնքի դաշտին սա համատարած ծածկված է Ծաղկանց լեռներից հոսած լավաներով: Ալաշկերտից հարավ գետը մտնում է Մանազկերտի դաշտ, որը գտնվում է Բզնունյաց սարահարթի հարևանությամբ և ավելի ընդարձակ է քան մյուս դաշտերը: Այստեղ Արածանին ընդունում էիր խոշոր վտակներից մեկը՝ Խնուսը: Վերջինիս հովիտը գտնվում է Խնուսի դաշտում: Մանազկերտի դաշտից հարավ արևմուտք Արածանու հովիտն աստիճանաբար նեղանում է: Համեմատաբար լայն է Մշո դաշտը, որտեղ Արածանին ընդունում է Նելա գետը: Դեպի արևմուտք Մշո դաշտին հաջորդում է Ճապաղջրի, Գենջի, Բալահովտի դաշտերը և գետը դուրս է գալիս Խարբերդի դաշտ, որը գտնվում է 800-100 մ, բարձրության վրա և այստեղ միախառնվում են Արևելյան և Արևմտյան Եփրատները:
Հայկական լեռնաշխարհ
