Արայի բերդ

Արայի բերդ. կիկլոպյան շարվածքով բերդ

Արայի բերդ գտնվում է Արագածոտնի մարզի Արա գյուղից հարավ-արևմուտք, ծովի մակարդակից մոտ 2300 մետր բարձրության վրա, ձորակներով եզերվող բլրի գլխամասային հատվածում: Կառուցապատվել է մ.թ.ա. 2-րդ-1-ին հազարամյակներում: Կառուցվել է կիկլոպյան շարվածքով:

Կառուցվածքային նկարագիր

Պարսպապատերը շարված են բլրի գլխամասին համապատասխան և ունեն 1,5-2,5 մ հաստություն: Արագած սարին հարող հիմնային մասում պատի ընդհանուր երկարությունը կազմում է մոտ 32 մետր: Այստեղ առկա են պարսպապատին կից երկու ուղղանկյուն հատակագծով հզոր հեցեր, որոնք ունեն 2 մ լայնություն ու 3 մ երկարություն: Ամրոցի հակադիր կողմի պատի երկարությունը 26 մ է: Աջակողմյան պատի երկարությունը մոտ 86, իսկ ձախակողմյանը մոտ 100 մ երկարության են: Լեռան հրվանդանին համապատասխան կենտրոնական հատվածը նեղ է, և այստեղ կողմնային պարիսպներն իրարից հեռու են ընդամեն 15 մ: Պարսպապատերի արտաքին և ներքին շարքերի համար օգտագործվել են ահռելի չափերի տձև որձաքարեր, որոնք սակայն վարպետորեն շարվել են իրար վրա ու բավականին հարթ պատ են կազմել, իսկ սրանց ներսում լցվել են տարբեր չափերի մեծ ու փոքր քարեր, որոնք հզոր պաշտպանական հենք են ապահովել: Առավել բարձր պահպանվել է աջակողմյան պարսպապատը, որը որոշ տեղերում 3,5-4,5 մ բարձրությամբ պահպանվել է: Հենց այս պատի վերջնամասում էլ եղել է ամրոցի մուտքը, որը բացառիկ ամբողջությամբ պահպանվել է և ունի 2 մ լայնություն: Այս մուտքը բացվել է երկրորդ պարսպաշարքի մեջ: Ամրոցի Արագած սարի հիմնային մասի երկու անկյուններից սկսվել է առաջին պարսպաշարքը, որը բլրի գագաթի միջնաբերդից 4-5 մ ցածր է և ամբողջովին եզերել է միջնաբերդը՝ այն դարձնելով պաշտպանության համար առավել հարմար: Առաջին կամ դրսի պարիսպները ևս պատրաստվել են նույն շինարարական տեխնիկայով և դարձյալ 2-2,5 մ հաստություն են ունեցել:

Բերդի պաշտպանական նշանակությունը

Արայի բերդը Արագած լեռան պաշտպանական համակարգի բաղկացուցիչ մասերից մեկն է և ունի բարձրադիր ու անմատչելի տեղադրություն: Այն ուղիղ տեսանելի է իրենից մոտ տասը կիլոմետր հարավ-արևմուտք ընկած և մոտ 200 մետր ավելի ցածր բլրի վրա կառուցված Նիգատուն գյուղի հզոր բերդից (մ.թ.ա. 2-րդ-1-ին հազարամյակներ): Եվ ամենայն հավանականությամբ Արայի բերդը միջանկյալ կայանատեղի է եղել Նիգատան և այս ամրոցից ավելի արևելք ընկած Արագած գյուղի հզոր բերդերի միջև:
[/av_textblock]